هویت و ویژگی کالا ی مورد معامله را اسناد حمل تعیین می نمایند. این اسناد از مهم ترین اوراق در مجموعه خرید خارجی به شمار می آیند.

اهمیت اسناد حمل برای خریدار: خریدار با انجام تعهدات مالی خود و تسویه حساب با بانک گشاینده اعتبار و یا فروشنده ، می تواند با ارائه اصل اسناد حمل به گمرک مربوطه نسبت به انجام تشریفات گمرکی و ترخیص کالا ی خود اقدام نماید.

اسناد حمل به دو گروه متعارف یا متداول (Conventional) و خاص (Special) تقسیم می شوند

اسناد حمل متعارف عبارتند از :

• بارنامه (Bill of Lading-B/L)
• ﭘﻴﺶ ﻓﺎﻛﺘﻮﺭ (Pro Forma Invoice)
• فاکتور (Commercial Invoice)
• گواهی مبدا (Certificate of Origin)
• لیست بسته بندی یا عدل بندی (Packing List)
• گواهی آزمایش یا بازرسی (Test or Inspection Certificate)
• بیمه نامه (Insurance Policy)
• ﮔﻮﺍﻫﻲ ﻧﺎﻣﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ

اسناد حمل خاص: به اسنادی اطلاق می گردند که حسب مورد و بر اساس ویژگی خاص کالا ی مورد سفارش، علاوه بر اسناد متعارف در قرارداد لحاظ و طرفین معامله مکلف به تهیه آن ها بر اساس شرایط تعیین شده می باشند.

 از جمله اسناد حمل خاص می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سیاهه گواهی شده (Certified Invoice)
• سیاهه تائید شده (Legalized )
• گواهی وزن (Weight Certificate)
• سیاهه کنسولی (Consular Invoice)
• گواهی آنالیز سازنده کالا (Manufacturer Analysis Certificate)
• گواهی لیست سیاه (Black List Certificate):.
• گواهی بهداشت و سلامت (Health Veterinary & Sanitary Certificate)
• گواهی ضد عفونی (Fumigation Certificate)

نکته : هر دو نوع اسناد حمل ، اصطلاحا واحدالاعتبار بوده و نقص یا ایراد یا فقدان تاییدیه ها در مورد هر کدام می تواند موجبات عدم پرداخت وجه به فروشنده و نیز عدم ترخیص و دریافت کالا توسط خریدار را در بر داشته باشد.

در ادامه به توضیح هر یک از موارد بالا می پردازیم …

تعریف کلی بارنامه

به طور کلی بارنامه عبارت از سندی است که توسط شرکت حمل کننده و یا عامل حمل پس از دریافت کالا جهت حمل صادر می گردد .

بارنامه ها دارای انواع مختلف می باشند :

1. بارنامه دریایی
2. بارنامه هوایی
3. بارنامه زمینی
4. راه نامه راه آهن
5. رسید نامه پستی

1- بارنامه دریائی ( BILL OF LADING )

بارنامه دریائی سندی است که توسط شرکت کشتیرانی و یا نماینده آن در مقابل دریافت کالا جهت حمل صادر می گردد.

در صورتی که بارنامه به صورت دریافت برای حمل RECEIVED FOR SHIPMENT صادر شده باشد حاکی از وصول کالا توسط شرکت کشتیرانی مربوطه بوده ولی نشانگر حمل قطعی کالا نمی باشد و در صورتی که کالا در کشتی مشخص جهت حمل به مقصد معینی بارگیری شود سندی که صادر می شود بارنامه ( آن بورد ) ON BOARD نام دارد .

در بارنامه کلیه شرایط حمل و همچنین مشخصات بار از قبیل وزن و حجم و نوع کالا و تعداد بسته ها (نگله) و نیز نام بندر مبدا بارگیری و بندر مقصد و نام کشتی به علاوه تاریخ حمل قید می گردد .

در صورتی که کرایه حمل در مبدا پرداخت شده باشد عبارت (FREIGHT PAID) FREIGHT REPAID) و در حالتی که کرایه حمل در مقصد پرداخت گرد عبارت ( FREIGHT COLLECT) یا (FREIGHT TO BE PAID AT DESTINATION) در بارنامه ذکر می گردد .

بارنامه دریایی معمولا در چندین نسخه اصلی ORIGINAL صادر می گردد و از لحاظ در اعتبارات اسنادی درخواست می شود که کلیه نسخ اصلی که در اصطلاح به آن FULL SET می گویند با بانک معامله کننده اسناد حمل ارائه گردد و چنانچه یکی از نسخ اصلی ارائه نشده باشد بانک از معامله اسناد حمل تحت اعتبار اسنادی مربوطه خودداری می نماید.

علت صدور بارنامه در چند نسخه اصلی , آن بوده است که در صورت مفقود شدن یکی از نسخ , صاحب کالا بتواند با ارائه نسخه دیگر کالا ی خود را از شرکت کشتیرانی دریافت دارد و بانک معامله کننده اسناد حمل , معمولا اسناد حمل را در دو مجموعه جدا از هم پست می نماید تا در صورتی که یک مجموعه از اسناد حمل در بین راه مفقود گردد مجموعه دوم به بانک گشایش کننده رسیده و آن بانک بتواند اسناد حمل را بررسی و جهت دریافت کالا به خریدار ارائه دهد .

اگر کالا ی تحویل شده به کشتی از لحاظ ظاهری در بسته بندی خوب ارائه شده باشد و شکل ظاهری بسته نشانگر آسیب دیدگی آن نبوده و جمله ای دال بر هر گونه عیب و نقصی د ربارنامه نباشد , این بارنامه را اصطلاحا بارنامه تمیز یا CLEAN می گویند .

در صورتی که جمله ای د ربارنامه ذکر شده باشد که حاکی از بسته بندی معیوب کالا باشد این گونه بارنامه ها را اصطلاحا CIAUSED BL ( بارنامه مقید ) و یا DIRTY BL یا FOUL BL می نمایند و بانک ها طبق مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی چنین بارنامه ای را قبول نمی کند مگر اینکه دستور دهنده اعتبار آن را قبول نماید .

• نام و آدرس فرستنده کالا SHIPPER
• نام و آدرس گیرنده کالا CONSIGNEE
• نام بندر مبدا بارگیری PORT OF LOADING
• نام بندر مقصد تخلیه PORT OF DISCHARGE
• نام کشتی حمل کننده کالا OCEAN VESSEL
• شرح کالا DESCRIPTION OF GOODS
• تعداد بسته ها و وزن و حجم آن کالا ی مورد حمل NUMBER OF PACKAGES OR UNITS
• این که کالا در انبار کشتی بارگیری شده است که این موضوع با ذکر کلمه ON BOARD نشان داده می شود .
• ذکر این که کرایه حمل در مبدا پرداخت شده و یا این که در مقصد پرداخت می شود .
• تاریخ بارنامه : در صورتی که اعتبار اسنادی بارنامه ارائه شده به بانک معامله کننده اسناد حمل پس از مدت 21 روز از تاریخ حمل آن باشد , این نوع بارنامه را کهنه STALE می نمایند و بانک معامله کننده طبق ماده 43 مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی ( بروشور 500 اطاق بازرگانی بین المللی ) از قبول آن خودداری می نماید مگر آنکه صراحتا در اعتبار تاریخ معین ذکر شده باشد .
• در بارنامه بهتر است کلمه SHIPPED استفاده شده باشد که حاکی از در راه بودن کالا ی موضوع بارنامه است و چنانچه عباراتی نظیر SINCE SHIPPED و یا RECEIVED FOR SHIPMENT قید شده باشد بانک ها در اعتبارات اسنادی بایستی از قبول چنین نوع بارنامه هایی خودداری نمایند .
  البته طبق مقررات متحد الشکل اعتبارت اسنادی بارنامه دریایی دریافت جهت حمل مورد قبول نیست مگر آن که به صراحت بارنامه حمل در وسیله نقلیه در خواست شده باشد .
  لذا بانک ها باید با توجه به مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی از قبول بارنامه دریایی دریافت جهت حمل Rceveid for Shipment خودداری نمایند .
  لذا مشخص می شود که مقررات متحد الشکل بین بارنامه دریایی حمل بندر به بندر با حمل مرکب چند وجهه تفاوت قایل شده است و در حمل چند وجهه بارنامه تحویل برای حمل عملا پذیرفته شده در حالیکه در بارنامه دریایی بندر به بندر بارنامه تحویل برای حمل پذیرفته نیست مگر آنکه به صراحت در متن اعتبار اسنادی ذکر شده باشد .
• در بارنامه قسمتی در نظر گرفته شده است تا نام فرد یا موسسه ای نوشته شود که هنگام رسیدن کالا به مقصد باید به او اطلاع داده شود و این نکته با عبارت NOTIFY PARTY مشخص می گردد .
• در صورتی که کالا روی عرشه ON DECK حمل شده باشد این موضوع روی بارنامه قید می گردد . در اعتبارات اسنادی بانک معامله کننده اسناد حمل طبق مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی اطاق بازرگانی بین المللی مجاز به قبول چنین بارنامه ای نمی باشد مگر اینکه در متن اعتبار اسنادی مورد بحث صراحتا چنین بارنامه ای راقبول نموده باشد .
  اگر بارنامه دریایی حاکی از حمل کالا روی عرشه کشتی را بپوشاند باید توجه داشت که پر خطرترین نوع حمل دریایی آن است که کالا روی عرشه کشتی حمل شود .
  بعضی از کالا ها مانند تیر آهن با توجه به ماهیت آن باید روی عرشه حمل شوند , به علاوه با توجه به حمل کالا به وسیله کانتینر معمولا کشتی های کانتینر را روی عرشه حمل می نمایند .

تاریخ صدور بارنامه به دلایل زیر بایستی قید گردد

• اگر مهلت حمل کالا در اعتبار اسنادی قید شده باشد تاریخ بارنامه نشان دهنده آن است که کالا به موقع حمل شده است یا خیر
• اسناد اعتباری بایستی فورا پس از حمل به بانک کارگزار ارائه شود و حداکثر 21 روز پس از تاریخ صدور بارنامه فروشنده می تواند اسناد حمل را ارائه دهد.
  در غیر این صورت بانک از قبول اسناد حمل طبق مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی اطاق بازرگانی بین المللی خودداری می نماید چنین بارنامه ای را که پس از 21 روز از تاریخ صدور ارئه شده باشد همان گونه که گفته شد در اصطلاح تجارت بین المللی بارنامه کهنه یا بیات STALE می گویند.
  علت عدم قبول چنین بارنامه کهنه در اعتبارات اسنادی این است که اصولا اسناد حمل باید زودتر از حمل از کالا به دست خریدار برسد تا بتواند پس از طی تشریفات بانکی و گمرکی نسبت به ترخیص کالا در زمان معین از گمرک مقصد و در نتیجه فاسد شدن آن و یا خسارت دیدن آن شود . به علاوه هزینه انبارداری گمرک نیز به آن اضافه می گردد

در موارد خاصی نیز که مدت مدیدی در گمرک می ماند احتمال متروکه شدن آن وجود دارد که با الزام فروشنده به تحویل اسناد حمل ظرف مدت مشخص شده امکان بروز چنین مشکلاتی تا حد امکان کاهش خواهد یافت .

با توجه به این خصوصیت گیرنده کالا در صورتی که نام او در بارنامه به یکی از سه صورت زیر صادر می گردد

1. ممکن است بارنامه به حواله کرد شخص معینی صادر شده باشد .در این صورت اصطلاح TO THE ORDER OF یا TO ORDER به کار برده می شود و در چنین حالتی شخصی که بارنامه به نام او ( یا به حواله کرد او ) صادر شده است می تواند با ظهر نویسی آن را به شخص دیگری منتقل نماید .
2. ممکن است بارنامه به صورت حامل BEARER باشد که در این حال ارائه دهنده آن به شرکت حمل و نقل، مالک کالا شناخت می شود و در نتیجه چنین بارنامه ای نیاز به ظهر نویسی ندارد .
3. ممکن است بارنامه به حواله کرد شخص فروشنده کالا یا SHIPPER صادر گردد. در چنین حالتی فروشنده کالا باید بارنامه را به صورت سفید BLANK ارائه کند و یا عهده خریدار کالا ظهر نویسی نماید تا مالکیت کالا به خریدار منتقل گردد.
   چنانچه خریدار کالا که نام وی در ظهر نویسی توسط فروشنده ذکر شده است بخواهد کالا ی موضوع بارنامه را به دیگری منتقل نماید باید او نیز بارنامه ظهر نویسی مجدد نماید تا قابل انتقال به شخص ثالث باشد ولی چنانچه بارنامه به صورت سفید BLANK ظهر نویسی شده باشد برای انتقال آن نیاز به ظهر نویسی مجدد نمی باشد .

انواع دیگر بارنامه های دریایی عبارتند از

1- بارنامه گروهی ( GROUPAGE BL )

فورواردر ها مجازند کالا های همگونی را که توسط فروشندگان مختلف به مقصدهای یکسانی ارسال می گردد به صورت گروهی بسته بندی نموده و به عنوان یک محموله ارسال نمایند مالک کشتی در این گونه موارد اقدام به صدور بارنامه گروهی GROUPAGE BILL OF LADING می نماید.

نظر به اینکه فورواردر نمی تواند بارنامه صادر شده توسط مالک کشتی را به هر یک از فروشندگان کالا بدهد لذا اقدام به صدور گواهی حمل برای هر یک از فروشندگان کالاها می نماید .

این سند را اصطلاحا HOUSE BILL OF LADING یا بارنامه داخلی می نامند و در مقصد نماینده فورواردر اقدام به گشایش محموله گروهی نموده و بر اساس HOUSE BILL OF LADING یا بارنامه داخلی، کالا های فرستاده شده را به گیرندگان آن ها تحویل می دهند .

موارد استفاده از این شیوه رو به افزایش است زیرا استفاده از کانتینر برای حمل و نقل در سالیان اخیر افزایش یافته است.

مزایای ارسال کالا به شیوه GROUPAGE BL عبارت است از

صرفه جوئی در هزینه بسته بندی کمتر , معمولا انتقال سریعتر , خطر دله زدی کمتر , کمتر صدمه دیدن کالا , نرخ هزینه حمل نیز در مقایسه حمل جداگانه کالا , ارزانتر می باشد . قابل ذکر است که بارنامه های مذکور در فوق غیر قابل معامله و انتقال می باشد .

2- بارنامه پشت سفید یا ملخص ( SHORT FORM BL )

در پشت بارنامه های دریایی سنتی شرایط زیادی با حروف ریز درج شده است که خود باعث پیچیدگی در انجام معامله با اینگونه بارنامه ها می گردد . در سال 1979 هیئت ساده سازی شیوه های تجارت بین المللی ( SIMPLIFICATIO OF INTER NATIONAL TRADE PROCEDURES BOURD =SITPRO ) فرم جدیدی به عنوان بارنامه پشت سفید یا ملخص معرفی نمود که به جای بارنامه های معمولی به کار گرفته شود .

این بارنامه پشت سفید یا ملخص از نظر حقوقی و شرایط عملی با بارنامه سنتی یکسان بوده و فقط ساده تر از آن است و می تواند برای هر شرکت کشتیرانی مورد استفاده قرار گیرد طرح مشابهی نیز در اوایل دهه 1970 در کشورهای نظیر کانادا , آمریکا , اسکاندیناوی مورد استفاده قرار گرفت که از نظر قانونی و عملی قابلیت استفاده خود را نشان داد.

بارنامه پشت سفید یا ملخص یک بارنامه قابل معامله بوده و از این لحاظ هیچ گونه تفاوتی با بارنامه معمولی ندارد. تنها به جای شرایط مفصل و ریز مندرج در ظهر بارنامه های سنتی یک عبارت کوتاه چند خطی استاندارد در روی بارنامه چاپ شده است که نشانگر شرایط بارنامه می باشد .

3- بارنامه خط سیر منظم یا لاینر ( LINER BL )

اینگونه بارنامه ها توسط شرکت های کشتیرانی صادر می گردد که در مسیرهای منظم و مرتبی در رفت وآمد می باشند . به عبارت دیگر این کشتی ها تحت برنامه از پیش تنظیم شده ای در زمان های مشخص به بنادر خاص وارد و یا از آن خارج می شوند .

سرویس خطوط کشتیرانی منظم که دارای مسیرها و مقاصد یکسانی می باشند ممکن است جلساتی برگزار نمایند که طی آن در مورد موضوعاتی مانند شرایط و ترتیبات بارنامه , کرایه حمل و گاهی استفاده از تسهیلات پهلوگیری , توافق هایی در بین اعضاء به عمل آید که در این صورت موظف به رعایت آن می باشند .

4- بارنامه غیر قابل معامله ( NONNEGOTIABLE SEA- WAY BL )

بارنامه غیر قابل معامله بارنامه ای است که سند مالکیت کالا نبوده و قابل انتقال نمی باشد . کالا ی این نوع بارنامه فقط به شخصی که در متن بارنامه به عنوان گیرنده کالا اعلام شده تحویل می شود.

از آنجایی که بارنامه دریایی قابل معامله به علت آن که ممکن است چندین دست بگردد تا به مابک نهایی برسد و طی کردن این مراحل معمولا کند و طولانی می باشد لذا بعضی از شرکت های کشتیرانی برای اجتناب از این مراحل سیر طولانی , بارنامه غیر قابل معامله را ابداع و به کار گرفته اند .

5- بارنامه سراسری ( THROUGH BILL OF LADING )

بارنامه سراسری ( سنتی ) , حمل و نقلی را که توسط چند وسیله حمل انجام می پذیرد در بر می گیرد اما بارنامه سراسری باید توسط شرکت کشتیرانی و یا نماینده او صادر شود .

در این روش حمل , قسمتی از مسیر حمل باید از طریق دریا انجام شود و شرکت کشتیرانی صادر کننده این نوع بارنامه مسئولیت و چگونگی آن قسمت از سفر را که در خشکی انجام می شود , به عهده نگرفته و فقط خود را مسئول تعهدات و خساراتی که در دریا اتفاق می افتد می داند .

6- رسید افسر کشتی ( MATE’S RECEIPT )

این رسید معمولا توسط ناخدا دوم کشتی و یا افسر بارکشی در مرحله تحویل کالا به کشتی صادر می گردد و در مقابل دریافت این رسیدها در روز آخر پس از انجام بارگیری , بارنامه دریایی صادر می گردد که توسط کاپیتان کشتی و یا نماینده شرکت کشتیرانی امضا گردیده و تحویل فروشنده کالا یا تحویل دهنده کالا می شود .

7- بارنامه کانتینر ( CONTAINER BILL OF LADUNG )

کانتینرها امروزه نقش مهمی را در حمل و نقل بین المللی ایفا نموده و بارنامه حمل مرکب می باشد بیش از پیش مورد استفاده قرار می گیرد .

اینگونه بارنامه ها حمل کالا را از مبدا تا بندر مقصد و یا از انبار مبدا حمل زمینی تا مقصد نهایی در خاک کشور خریدار پوشش می دهد .

8- بارنامه شخص ثالث ( THIRD PARTY BILL OF LADING )

در تجارت بین المللی بعضا اتفاق می افتد که فروشنده به تنهایی قادر نیست همه کالا های تعهد شده مربوط به صادرات خود تهیه نماید و لذا تهیه قسمتی از کالا ی خود را به عاملین حمل و نقل و یا فروشنده دیگری واگذار می نماید و در این گونه موارد از بارنامه شخص ثالث استفاده می گردد .

لذا در تعریف می توان گفت که بارنامه شخص ثالث بارنامه ای است که در آن ارسال کننده یا SHIPPER شخص یا موسسه دیگری غیر از ذینفع اعتبار اسنادی می باشد.

با توجه به آن که خریدار اکثرا با شخص ثالث که بر حسب تقاضای ذینفع اعتبار عهده دار تحویل کالا به حمل کننده می گردد آشنایی ندارد و احتمال بروز خطرات یا خساراتی را از این بابت می دهد لذا ممکن است از قبول بارنامه شخص خودداری نماید و به همین علت در نشریات قبلی مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی قبول چنین بارنامه ای از طرف بانک ها مجاز نبود .

از طرف دیگر بعضا گروهی از خریداران از قبول بارنامه شخص ثالث خودداری می نمایند چون طبق شرایط اعتبار، این ذینفع اعتبار است که باید اسناد حمل را به بانک ارائه و در نتیجه وجه اسناد حمل را دریافت دارد و در واقع مالک قانونی اسناد حمل را ذینفع اعتبار می دانند .

با توجه به نظرات فوق از آنجا که بعضی از کشورها بارنامه شخص ثالث را قبول می نمودند و بعضی دیگر از پذیرفتن آن خودداری می کردند لذا اطاق بازرگانی بین المللی مقرر نمود که بارنامه شخص ثالث مورد قبول است مگر اینکه در اعتبار به صورت دیگری تصریح شده باشد .

9- بارنامه چارتر یا دربست ( CHRTER PARTY BL )

هنگامی که کشتی توسط شخص یا شرکتی ( CHARTERR ) جهت حمل کالا اجاره گردد بارنامه صادره را بارنامه چارتر می گویند .

لازم به ذکر است که بر اساس مقررات متحد الشکل اعتبارات اسنادی بانک ها در صورتی بارنامه چارتر یا دربست را خواهند پذیرفت که این امر صریحا در شرایط اعتبار مجاز شده باشد .

انواع قرارداد های اجاره کشتی Charter parties Contracts کشتی های اجاره ای را به سه دسته تقسیم می نمایند و برای هر دسته قرارداد خاصی منعقد می شود که بر ترتیب عبارتند از

قراداد اجاره کشتی بر اساس کنترل کامل اجاره کننده

این نوع قراداد اجاره کامل کشتی به صورت بدون دخمه می باشد که اصطلاحا به نام های Charter by demise یا Bare Boat Charter معروف می باشند. اجاره کننده کشتی، کشتی را بدون کارکنان آن برای مدت موقت ( بستگی به مدت اجاره آن ) اجاره می نمایند و خود مسئولیت تامین خدمه کشتی و پرداخت دستمزد آن ها را به عهده دارد . امروزه این نوع قرارداد کشتی دربستی به ندرت منعقد می گردد .

قراردادهای اجاره زمانی کشتی ( Time Charter Contract )

در این نوع قرارداد کشتی برای مدت معینی اجاره داده می شود و مدت اجاره آن ممکن است از سه ماه تا 20 سال باشد و همچنین ممکن است کشتی برای مدت زمان یک سفر ساده و یا چند نوبت سفر اجاره می گردد.

اصولا شرکت های کشتیرانی هنگامی که مقدار کالا ی پیشنهاد شده برای حمل بیش از ظرفیت حمل کشتی هایشان باشد نسبت به اجاره کشتی بر اساس زمانی Time Charter اقدام می نمایند .

در قرارداد های اجاره زمانی که کشتی اجاره دهنده یا صاحب کشتی موظف است خدمه کشتی را تامین نماید . به عبارت دیگر هزینه اجاره در بر گیرنده دستمزد خدمه که از طرف اجاره کننده تامین می گردد و هم چنین آذوقه آن ها نیز خواهد بود. به علاوه صاحب کشتی مسئول پرداخت هزینه بیمه بدنه کشتی و هزینه های تعمیر و نگهداری کشتی می باشد .

اجاره کننده یا Charter در مقابل پرداخت کرایه مجاز است کشتی رابه صورت کامل ( یا قسمتی از آن را ) با هر نوع کالا ی مجاز Lawful Merchandise بارگیری نماید .

اجاره کننده باید مخارج سوخت در دریا و بنادر را بپردازد به علاوه مخارج بندری، عوارض دریایی Light dues , هزینه عبور از کانال , اجاره یدک کش , عوارض اسکلته , هزینه بارگیری , بارچینی , تخلیه و هر نوع مالیاتی که بر محصولات تحمیل گردد به عهده اجاره کننده می باشد .

چنانچه کشتی دراثر شکستگی , نقص فنی و یا حادثه از حرکت باز ایستد برای مدت زمان تلف شده ناشی از اتفاقات فوق اجاره تعلق نمی گیرد .

اجاره کشتی برای سفر مشخص ( Voyage Charter Party )

در این نوع قراداد کشتی برای حمل محمولات مذکور در قرارداد بین بنادر مشخص و برای یک یا چند سفر مورد توافق اجاره می گردد . در این نوع قرارداد نام کالا و چگونگی بسته بندی آن ( مثلا به صورت فله , کیسه ای یا بشکه ای ) ذکر می گردد .

بعضی از اصطلاحات در قرارداد اجاره کشتی

زمان مجاز یا Lay Time

زمان مجاز حداکثر زمانی است که اجاره کننده کشتی بر اساس شرایط قرارداد اجاره کشتی ( چارتر پارتی ) می تواند از کشتی برای بارگیری و تخلیه بدون پرداخت مبلغ اضافی استفاده نماید.

خسارت دیر کرد یا Demurrage

در صورتی که مدت زمان بارگیری و تخلیه از مدت زمان مجاز که قرارداد حمل معین گردیده طولانی تر گردد اجاره کننده موظف به پرداخت خسارت دیر کرد Demurrage خواهد بود . به طور معمول هزینه دموراژ بر حسب تعیین روز می گردد که برای هر تاخیر در تخلیه بارگیری باید از طرف اجاره کننده پرداخت شود .

پاداش یا ِDispatch Money

جهت تشویق اجاره کننده کشتی به صرفه جوئی در زمان بارگیری و تخلیه در چارتر پارتی شرایطی معمولا در نظر گرفته می شود که بر اساس آن چنان بارگیری یا تخلیه زودتر از موعد مقرر انجام پذیرد صاحب کشتی باید مبلغی را به عنوان پاداش به اجاره کننده پرداخت نماید .

معمولا مبلغ پاداش Dispatch Money نصف مبلغ دموراژ می باشد

در صورتی که در قرارداد حمل از میزان پاداش ذکری به میان نیامده باشد موضوع باید بین اجاره کننده و صاحب کشتی به صورت مرضی الطرفین توافق شود . ولی بهتر است جهت جلوگیری از اختلاف نظر این موضوع در قرارداد حمل به صراحت روشن گردد .

2- بارنامه هوایی ( AIR WAY BILL )

بارنامه هوایی که آن را ( AIR WAY BILL یا AIR CONSIGMENT NOTE ) و یا ( AIR FREIGHT NOTE ) می نامند معمولا در 12 نسخه صادر می گردد که 3 نسخه اصلی آن از نظر تجارتی مهم بوده و بقیه نسخ آن برای قسمت های داخلی شرکت هواپیمایی به کار برده می شود.

سه نسخه اصلی آن به ترتیب عبارتند از

1. نسخه اصلی اول برای شرکت حمل کننده یا صادر کننده ( FOR CARRIER )
2. نسخه اصلی دوم برای گیرنده کالا ( FOR CONSIGNEE )
3. نسخه اصلی سوم برای فرستنده کالا ( FOR SHIPPER )

بارنامه هوایی فقط یک رسید می باشد و سند قابل معامله و یا سند مالکیت کالا به حساب نمی آید و لذا ذینفع کالا پس از دریافت بارنامه به شرکت هواپیمایی مراجعه نموده و پس از آن ارائه آن به شرکت هواپیمایی , حواله تحویل کالا ( DELIVERY ORDER ) را دریافت می دارد .

فرستنده کالا پس ازتحویل کالا به شرکت هواپیمایی و دریافت نسخه سوم بارنامه تا هنگامی که آن را به بانک گیرنده تحویل ننموده می تواند به شرکت هواپیمایی مراجعه و از آن ها بخواهد که نام گیرنده و آدرس او را تغییر دهد و یا کالا را باز پس گیرد

در اعتبارات اسنادی نیز گشایش بانک های گشایش کننده اعتبار به منظور کنترل و کاهش ریسک خود همیشه ترتیبی می دهند که در متن اعتبار , بارنامه به نام بانک گشایش کننده اعتبار باشد .

بارنامه هوایی باید ممهور به مهر شرکت هواپیمایی , و شامل اطلاعات مربوط به تاریخ پرواز و شماره پرواز باشد تا بدین طریق دقیقا تعیین شود چه موقع کالا به مقصد تعیین شده خواهد رسید . به این مهر , FLIGHT STAMP یا مهر پرواز گفته می شود .

هر برگ بارنامه در دو طرف بالای صفحه و قسمت پایین سمت راست آن دارای یک عدد یازده رقمی است که سه رقم اول سمت چپ آن کد شرکت حمل و نقل هوایی بوده و 8 رقم بعدی شماره بارنامه است . در پشت صفحات نسخ اصلی بارنامه شرایط قرارداد حمل چاپ شده است .

بارنامه هوایی به جهات زیر دارای اهمیت است

• رسید کالا جهت حمل است
• مشخص کننده قرارداد حمل است
• صورتحساب کرایه حمل کالا است . این کرایه حمل بر حسب قرارداد یا در مبدا و یا در مقصد قابل پرداخت است که این موضوع روی بارنامه هوایی مشخص می شود
• راهنمای نحوه حمل کالا توسط مسئولین حمل می باشد ( یعنی چگونگی حمل و مراقبت از کالا و ارسال و تحویل آن توسط کارمندان هوایی )
• گواهی بیمه است در صورتی که بیمه حمل از طرف ارسال کننده کالا تقاضا شده باشد

هنگامی که بارنامه هوایی توسط شرکت حمل و نقل هوایی یا کارگزار ( AGENT ) او صادر شود و توسط او و همچنین ارسال کننده کالا امضا گردد معتبر است و اعتبار این قرارداد حمل هنگامی که کالا در مقصد تحویل گیرنده آن گردید به پایان می رسد .

3- راه نامه ( بارنامه ) کامیون یا ( CMR )

راه نامه کامیون سندی غیر قابل معامله است که جهت حمل کالا با کامیون مورد استفاده قرار می گیرد . این سند مخصوص حمل کنندگان با کامیون بوده و حدود مسئولیت های متصدیان حمل و نقل جاده ای را مشخص می نماید و معمولا در 6 الی 14 نسخه صادر می گردد که 3 نسخه آن اصلی می باشد که به امضا صادر کننده حمل کننده و گیرنده کالا می رسد و بقیه نسخ آن جهت گمرکات ورودی و خروجی کشورهای بین راه مورد استفاده قرار می گیرد .

اهم اطلاعات مندرج در راه نامه کامیون به شرح زیر است

1. نام و نشانی فرستنده کالا یا کارگزار آن
2. نام و نشانی حمل کننده کالا
3. نام و نشانی گیرنده کالا
4. تاریخ صدور و تاریخ حمل
5. تاریخ و محل بارگیری در مبدا و همچنین تاریخ و محل تحویل در مقصد
6. وزن خالص و ناخالص محموله
7. هزینه های مربوط به حمل و گمرک و غیره
8. مشخصات کالا از لحاظ ابعاد , نوع بسته بندی , نوع کالا , تعداد و علایم روی آن
9. ذکر این که آیا انتقال از کامیونی به کامیون دیگر کجاز است یا خیر ؟
10. اسناد حمل ضمیمه

این سند تحت مقررات بین المللی حمل کالا از طریق جاده ( CONVETION MERCHANDISE ROUTIER = CMR ) صادر می گردد .

در مقررات این کنوانسیون پیش بینی شده که چنانچه یکی از کشورهای مبدا و یا مقصد حمل و نقل عضو این کنوانسیون باشد مقررات در مورد کشور غیر عضو نیز حاکم و معتبر می باشد .

همانطور که گفته شد راه نامه کامیون رسیدی است که حمل کننده پس از دریافت کالا به فورواردر یا عاملین حمل می دهد و متعهد به رساندن کالا به مقصد می باشد.

به علاوه این رسید قابل انتقال نبوده و قابل ظهرنویسی جهت ترخیص کالا از گمرک نیز نمی باشد . ضمنا یک محموله ممکن است در چندین کامیون بارگیری شود که عاملین حمل بر مبنای آن بارنامه و یا FBL * صادر می نمایند که به وسیله آن می توان مالکیت کالا را انتقال داد .

مقررات و کنوانسیون های ناظر بر حمل و نقل جاده ای

همانطور که می دانیم در صورتی که کالا از طریق جاده حمل گردد ممکن است از یک یا چند کشور بین راه عبور نماید تا به کشور مقصد وارد و در گمرک مقصد، کالا را تخلیه نماید . کشورهای بین راه جهت اطمینان از این که کامیون حامل کالا مقداری از کالا را داخل کشور آن ها تخلیه ننموده و یا دارای کالا ی ممنوعه نمی باشد اقدام به بازرسی کامیون های ورودی نموده و پس از کنترل مدارک مربوطه و ذکر مقدار کالا , به کامیون مربوطه اجاز ترانزیت از خاک کشور خود را می دهند . این شیوه عمل باعث تاخیر در رسیدن کالا به مقصد نهایی و معطلی بیش از اندازه در گمرکات ورودی و خروجی کشورها می شود .

به منظور این نقیصه در سال 1959 مقرراتی جهت ایجاد تسهیلات در رابطه با تشریفات گمرکی کامیون های حامل کالا که جاده های بین المللی تردد نموده و از گمرکات مرزی کشورهای بین راه عبور می کردند به وجود آمد .

بر طبق مفاد این مقررات , موسسات حمل و نقل بین المللی با خرید دفترچه کارنه تیر  برای هر سفر, پرداخت حقوق و عوارض گمرکی محموله کامیون را تضمین می کنند . این ضمانت توسط شرکت ها ی حمل و نقل بین المللی به اطاق بازرگانی مبدا سپرده می شود و در مقابل , اتاق بازرگانی محل با در اختیار قرار گذاردن دفترچه کارنه تیر ضامن عبور ترانزیت کامیون مربوطه تا گمرک نهایی می گردد .

نظار بر حسن اجرای مقررات (( تیر )) به سازمان اتحادیه حمل و نقل بین المللی جاده ای معروف به ایرو IRU که یکی از سازمان های وابسته به سازمان ملل متحد می باشد محول گردیده است و اطاق بازرگانی کشور صادر کننده کارنه تیر که عضو سازمان IRU است , موسسه ضامن شناخته می شود.

4- راه نامه (بارنامه) راه آهن (RAILWAY BILL)

راه نامه راه آهن سندی است که توسط شرکت های راه آهن در ایستگاه های بارگیری آنان صادر می گردد و بدین وسیله شرکت راه آهن طی این سند اعلام می نماید که کالا ی مندرج در راه نامه را تحویل گرفته و متقبل شده که آن را در مقصد صحیح و سالم همان طور که تحویل بدهد . راه نامه راه آهن سندی غیر قابل معامله و انتقال است و بنابراین با ظهر نویسی نمی توان آن را به دیگری انتقال داد .

در کشور ما کالا هایی که از طریق راه آهن حمل می شود از سه مبدا ورودی کشور به شرح زیر وارد می شود

• کالا هایی که از مبدا اروپا از طریق کشور ترکیه حمل می شود از مرز رازی وارد ایران می شود .این راه نامه تحت مقررات کنوانسیون بین المللی حمل و نقل کالا با راه آهن (RU/CIM) می باشد که در 5 نسخه صادر شده و نسخه چهارم آن پس از دریافت کالا به فرستنده تحویل می گردد و در مقصد , گیرنده کالا این نسخه چهارم را که همراه با بقیه اسناد حمل از فرستنده

---

نظرات کاربران

ارسال نظر

نام و نام خانوادگی

پست الکترونیک



نظر

ارسال نظر