شیر پروانه ای

شیر پروانه ای از انواع شیرآلات صنعتی می باشد که کاربرد وسیعی در صنایع دارد. شیر پروانه ای نوعی از شیر صنعتی می باشد که در آن یک دیسک دایره ای یا مستطیلی امکان چرخش حول خود را دارد که از آن طریق می تواند جریان را کنترل و یا مسدود کند. در تولید شیر پروانه ای از استاندارد API609  استفاده می شود.

شیر پروانه‌ ای از منظرنوع اتصال آن در خط به دسته های زیر تقسیم می شوند:

1. ولو پروانه‌ای با بدنه ویفری (Wafer type butterfly valve)
2. ولو پروانه‌ای با بدنه لاگ تایپ (Lug type butterfly valve)
3. ولو پروانه‌ای فلنجی (Flanged butterfly valve)

شیر پروانه‌ای (باترفلای ولو) ویفری

ویفر به معنای قرارگیری در بین دو چیز می باشد. ساختار شیر ویفری این امکان را برای آن ها مهیا می کند تا مابین دو فلنج محکم بسته شوند. بال ولوها، چک ولو ها و همچنین شیرآلات پروانه‌ای می توانند ساختار ویفری داشته باشند. از جمله مزایای ولوهای ویفری (Wafer) این است که نیازی به پیچ کردن مستقیم و جداگانه آن ها به فلنج‌ها وجود ندارد بلکه پیچ های اتصال فلنج را بزرگتر می گیرند تا از گوشواره‌های بالای ولو و سوراخ های مربوطه فلنج مقابلش نیز عبور کند. بنابراین در هنگام نصب این قبیل از ولوها از پیچ و اتصالات کمتری استفاده می شود.

فلنج‌های نصب شده در دو طرف ولو پروانه‌ای ویفری تمامی تنش‌های منتقل شده به آن را به خود جذب می کنند. ولوهای پروانه‌ای ویفری سبک تر از شیرآلات پروانه‌ای لاگ تایپ و فلنجی می‌باشند و نسبت به آن ها از قیمت پایین تری برخوردار هستند. ولوهای پروانه‌ای ویفری تنها در وسط خط بسته می شوند و در انتهای خط لوله نمی توان از آن ها استفاده کرد.

شیر پروانه‌ای (Butterfly valve) نوعی از شیرآلات چرخشی می باشد که با دوران دیسکی در مرکز ولو شیر باز یا بسته می شود.این دیسک مسدود کننده می تواند با چرخش مابین زاویه‌های صفر(حالت کاملاً بسته) تا 90 درجه (حالت کاملاً باز) شیر را باز و بسته کند.

از مهمترین مزایای شیر پروانه‌ای می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تعمیرات آسان و سریع
• وزن کم آن ها نیاز به ساپورت را کاهش می دهد
• فاصله فیس تا فیس (Face to face) بسیار کم که باعث شده طول خط کاهش بیابد
• قابلیت آب بندی بسیار مناسب در هنگام بسته شدن
• امکان استفاده از شیرآلات پروانه‌ای به صورت دوجهته یا bi-directional
• افت فشار کم

بدنه شیر پروانه‌ای

عضو اصلی شیر پروانه‌ای بدنه آن می باشد که سایر اجزا مانند دیسک، سیت، شفت، عملگر و ... بر روی آن سوار می شوند.

دیسک

مجرابند ولو پروانه‌ای که عامل باز یا بسته شدن مسیر عبور سیال می باشد دیسک نام دارد. مجرابند ولو پروانه‌ای به صورت صفحه گردی می باشد که 90 درجه حول محور شفت ولو می چرخد. دیسک شیرآلات پروانه‌ای می تواند از جنس استنلس استیل، فولادی، آلومینیوم برنزی، PVC،PVDF،  چدن داکتیل، چدنی با روکش Epoxy، تفلونی (PTFE) و ... باشد که هرکدام برای سیال خاصی مورد استفاده قرار می گیرند.

سیت

سیت یا نشیمنگاه ولو (Seat) لایه ای است که مابین بدنه و دیسک قرار دارد و در واقع دیسک شیرپروانه‌ای بر روی آن چفت شده و آب بندی کاملی را به وجود می آورد. سیت در شیرآلات پروانه‌ای می تواند جنس های مختلفی داشته باشد. بسیاری از شیرآلات دارای سیت های الاستومری می باشند. بسیاری از شیرآلات پروانه‌ای بصورت آب بند فلز به فلز بوده و سیت آن ها به صورت یک رینگ فلزی از استنلس استیل، کربن استیل، اینکونل و ... می باشد.

محرک

محرک (Actuator) در شیرآلات پروانه‌ای به نحوه باز یا بسته شدن ولو توسط اپراتور اشاره می کند. بسیار از ولوهای پروانه‌ای به صورت دستی (Manual)  می باشند. مدل های گیربکسی به صورت سرفلکه از بقل یا از رو نیز بسیار پرکاربرد هستند. شیرآلات پروانه‌ای می توانند با عملگر بادی (Pneumatic actuator) و با عملگر برقی (Motor actuator) نیز انتخاب شوند.

شیرآلات پروانه‌ای بر اساس فشار کاری به دو گروه A و B تقسیم بندی می شوند.

گروه :A در گروه A که به ولوهای پروانه‌ای Concentric معروف می باشند محور تقارن دیسک و محور ولو بر یکدیگر منطبق می باشند. از این رو در حالت باز ولو، جریان سیال به وسیله دیسک به دو بخش تقسیم شده، به گونه ای که خود دیسک در وسط و موازی با خط جریان قرار می گیرد. به این نوع از شیرآلات پروانه‌ای  شیرهای کم فشار و یا ولو پروانه‌ای با مصرف عمومی (General Butterfly valve) نیز اطلاق می شود. عمدتاً این نوع از شیرآلات داری نشیمنگاه (Seat) از الاستومرهای نرم می باشند که از جمله آن ها می توان به EPDM، NBR، VITON، FPM، PTFE، Silicon، Nitrile و ... اشاره کرد. این نوع از شیرآلات پروانه‌ای عمدتاً دارای بدنه های چدنی می باشند

گروه B: این گروه از ولوهای پروانه‌ای به نام High performance butterfly valve یا ولو پروانه‌ای با عملکرد بالا معروف می باشند. در این نوع از شیرآلات به دلیل دمای کاری زیاد نمی توان از مواد الاستومری نرم در نشیمنگاه استفاده کرد. در این نوع از شیرآلات لازم است تا از مواد سخت و صلب برای ساخت اجزای مختلف استفاده شود. این نوع از شیرآلات پروانه‌ای فشار بالا عمدتاً دارای بدنه های فلزی از استنلس استیل یا کربن استیل می باشند. از ولوهای پروانه‌ای گروه A ارزان تر می باشند و قابلیت تحمل دما و فشار بسیار بالایی را دارا می‌باشند. این نوع از شیرآلات پروانه‌ای در مقاله شیرآلات پروانه‌ای High performance به صورت کامل توضیح داده شده اند.

شیر پروانه‌ای لاگ تایپ

در این تایپ از شیرآلات، بدنه ولو به صورت یک فلنج می باشد که دور تا دور آن بست ها (Lug) یا سوراخ هایی به منظور وصل کردن پیچ و مهره تعبیه شده است که تا ولو را به فلنج روبرو با استفاده از پیچ و مهره متصل کند. شیرآلات لاگ تایپ را می توان در انتهای خط نیز وصل کرد که از مزایای این طرح این است که می توان در صورت نیاز ولو را از انتهای لاین جدا نموده و بر روی ادامه لاین جدا شده، تعمیرات و اصلاحات مورد نیاز را انجام داد.

تقسیم بندی ولوهای پروانه‌ای به دو دسته ویفری و لاگ تایپ بر اساس استاندارد API 609 می باشد.

شیر پروانه‌ای فلنجی

شیرآلات پروانه‌ای فلنجی نیز دقیقاً مانند شیرآلات کشویی و یا گلاب ولوهای فلنجی می باشند و فلنج های آن ها بر اساس کلاس های 150، 300 و PN های 25،16،10،6  ساخته می شود. شیرآلات پروانه‌ای فلنجی عمدتاً برای خطوط انتقال آب استفاده می شوند.

نحوه مونتاژ کردن شیر پروانه‌ای (Butterfly valve)

در ویدئوی زیر نحوه مونتاژ شیر پروانه ای را مشاهده می کنید:

برندهایی چهت خرید شیر پروانه ای

جهت خرید شیر پروانه ای می توان از برندهای خارجی و برندهای ایرانی معتبر انتخاب کرد. از معتبرترین برندهای خارجی جهت خرید شیر پروانه ای می توان به شیر پروانه ای ERBO، شیر پروانه ای کیتز، شیر پروانه ای KEYSTON، شیر پروانه ای PENTAIR، شیر پروانه ای ORTON، شیر پروانه ای WATTS، شیر پروانه ای JC VALVES، شیر پروانه ای KSB و شیر پروانه ای پارکر نامه برد. از برندهای مطرح ایرانی برای خرید شیر پروانه ای نیز می توان به شیر پروانه ای میراب و شیر پروانه ای فاراب اشاره کرد.

قیمت شیر پروانه ای

قیمت شیر پروانه ای بسته به نوع اتصال آن، جنس دیسک، سایز شیر پروانه ای، نوع عملگر (Lever or Gear Operated) و برند آن متفاوت می باشد.