دبی سنج یا فلومتر(کنتور) وسیله ای است که برای اندازه گیری سرعت جریان یا مقدار گاز و سیال داخل لوله استفاده می شود. وسایل اندازه گیری جریان بسیار متنوع بوده و هر موقعیتی محدودیت ها و نیازمندی های مهندسی مختص به خود را دارد. دبی سنج ها با عناوین مختلفی از قبیل جریان سنج، معیار یا پیمانه جریان، شاخص جریان، سیال سنج و غیره مطرح می شوند.

چرا به یک دبی سنج دقیق نیاز داریم؟

دبی سنج یا فلومتر دقیق جهت نظارت و یا کنترل دقیق جریان استفاده می شود. برخی از تجهیزات صنعتی نیازمند محاسبه دقیق مقدار و کمیت های درگیر با آنها هستند، مانند سرو شیرهای(Servo-valve) تعبیه شده در صنایع هوا فضا. از طرف دیگر، برای برخی از کارها مانند آبیاری تاکستان ها دقتی در حدود 5% الی 10% لازم داریم.

انواع دبی سنج ها براساس نوع خروجی چیست؟

حجمی یا جابجایی مثبت Positive Displacement(PD)

دبی سنج های بکار رفته در ماشین آلات از نوع جابجایی مثبت/حجمی هستند. دبی سنج های جابجایی مثبت، بدلیل اندازه گیری مستقیم مقدار حجم واقعی، منحصر بفرد هستند. سایر دبی سنج ها بصورت غیرمستقیم این کار را انجام داده و از طریق اندازه گیری پارامترهای دیگر مقدار حجم و نرخ جریان را محاسبه می کنند. به کمک  PDسنج ها سیگنال خروجی بطور مستقیم مقدار جریان عبوری از دستگاه را نشان می دهد. این دستگاه شامل انواع دوروتوری(چرخ دنده ساده، چرخدنده بیضوی، چرخدنده مارپیچی)، ناوتیتینگ دیسک(nutating disc)، پیستون های رفت و برگشتی و پیستون های نوسانی یا دوار است.

جرمی

سیگنال خروجی بطور مستقیم میزان جرم عبوری از دستگاه اندازه گیری را نشان می دهد.

که کنتورهای حرارتی و کوریولیسی در این حوزه قرار می گیرند.

سرعتی

سیگنال خروجی بطور مستقیم سرعت جریان عبور از دستگاه را نشان می دهد، که شامل فلومترهای زیر می شود:

• الکترومغناطیسی
• التراسونیکی
• توربینی، پروانه ای، چرخ پدالی یا چرخ پلتون
• ورتکسی یا سوناری
• پره ای و تارگتی
• ناحیه متغیر و دورانی
• روزنه ای، کانال باز، نازل جریان، لامیناری، ونتوری و لوله پیتوت

بهترین نوع دبی سنج یا فلومتر کدامند؟

هیچ دبی سنجی وجود ندارد که مناسب تمامی شرایط مورد نیاز باشد. جهت انتخاب یک دبی سنج مناسب باید تمامی مواردی را که لازم است اندازه گیری شود بنویسید. برای انتخاب دبی سنج باید انواع مختلف آن ها را سبک و سنگین کنیم، بنابراین اطلاع از یک سری خصوصیات کاملا ضروری است. که مهمترین آن ها شامل موارد زیر است:

1. چه نوع گاز یا سیالی اندازه گرفته می شود؟
2. حداکثر و حداقل سرعت جریان.
3. دقتهای مورد نیاز کدامند؟
4. دما و ویسکوزیته سیال.
5. سازگاری سیال با مواد سازنده دستگاه.
6. بیشترین فشار در موقعیت دستگاه.
7. چه مقدار افت فشاری مجاز است؟
8. آیا دستگاه قادر است در موقعیت خطرناک نصب شود؟
9. جریان سیال مداوم است یا متناوب؟
10. چه نوع سیگنال خروجی لازم داریم؟

با استفاده از این لیست شما قادر خواهی بود موارد غیرضروری را حذف کنید( برای مثال دبی سنج توربینی برای سیال ویسکوزی مناسب نبوده یا اینکه دبی سنج کوریولیسی برای جریان های تزریقی سرعت عمل پایینی دارد). سپس موارد باقیمانده را با هم مقایسه کرده و دبی سنج مورد نیاز را انتخاب نمائید. قیمت کنتورهای دقیق براساس قابلیتشان است. قبل از هر چیزی بهتر است بجای قیمت دستگاه به نوع کنتوری که جوابگوی نیاز شماست فکر شود. در نهایت شرایط بسیار ضروری خود از قبیل: سرعت های جریان پایین، حداکثر فشار یا دمایی که لازم است در یک بازه طولانی اندازه گرفته شود با دقت ارزیابی و محاسبه نمائید. اگر این موارد برای شما اهمیت زیادی دارند هیچوقت بخاطر مسایل مالی از آنها چشم پوشی نکنید.

قیمت و ارزش یک دبی سنج جابجایی مثبت بسته به اندازه خط لوله متغیر است. بسته به نوع نیاز و سفارشات، خروجی و دیگر مشخصات قابل ملاحظه جریان متنوع هستند. نمودار زیر قیمت کلی دبی سنج های مختلف را نشان می دهد.